Şampuanlar

Yolda yürürken herhangi birini çevirip sorsak "En çok kullandığın kozmetik ürün nedir?" diye hemen herkesin ortak cevap vereceği üründür "Şampuan".

Günlük hayatımızda temizlik amaçlı kullandığımız kozmetiklerin başında gelen şampuanların etiketlerini okumaya çalıştığımızda bize anlamsız gelen pek çok kimyasalla karşı karşıyayız. Etiketten önce gelen hareket ise kapağı açıp koklamaktır. Evet, kim saçlarım güzel koksun istemez ki :)

Bu yazımda size kokunun yanı sıra iyi bir şampuan tercih etmenize yarayacak bazı pratik bilgiler vereceğim;

Öncelikle şampuanlarda kullanılan temel kimyasallara bir bakalım;

Su: Hemen hemen bütün şampuanların dağıtılma fazı sudur.

Yüzey etken maddeler: Şampuanların temel bileşenlerinden birisidir. Yüzey etken maddeler saç deriniz ile kirlilikler arasındaki ağı kırar ve kirliliklerin suya geçişini sağlayarak saçınızın temizlenmesini sağlarlar. Etiketlerde sıklıkla gördüğümüz sodyum lauril sülfat, amonyum sülfat, cocoamidopropyl betaine gibi maddeler yüzey etkin maddelerdir ve gözümüzü açtığımızda yanmasına neden olan moleküller de sülfatlı yüzey etken maddelerdir. Bebek şampuanlarında non iyonik yüzey etken maddeler kullanılır bu nedenle de bu şampuanlar göz yakmaz.

Yumuşatıcı/nemlendiriciler: Saç tipi kuru olanların kabusudur banyodan sonra saç taramak. Yumuşatıcı/nemlendiriciler de saçtaki statik elektriği engeller ve yüzey etken maddenin uzaklaştırdığı sebum yerine saç derisinin nemli tutulmasına yardımcı olur. Katyonik polimerler, silikon türevleri (dimetikon, polidimetil siloksan gibi), selüloz türevleri gibi kimyasallar bu amaçla kullanılır.

Köpük oluşturucular: Bir şampuanın kokusunun yanı sıra kullanıcılarda tercih nedenlerinden birisi bol köpük oluşturması dersek yanılmış olmayız herhalde :) Yoğun köpük psikolojik olarak bizde yoğun temizlik hissiyatı oluşturur. Bunda reklamlarda saçını köpürte köpürte yıkayanların da etkisi vardır elbette :) Ancak altını çizerek ifade etmeliyim ki ne kadar köpük o kadar temizlik demek değildir.

Dağıtıcı (dispersing) ajanlar: Şampuanın raf ömrü boyunca formülasyonun bozulmaması için konulurlar. Glikol distearat, akrilatlar, karbomer türevleri bu gruba girer.

pH ayarlayıcılar: Daha önceki yazılarımızda derimizin asidik pH (yaklaşık 5,5-6)'ya yakın olduğundan bahsetmiştim. Şampuan formülasyonlarına ilave edilen sitrik asit, tartarik asit gibi maddeler de şampuanın ciltle uyumunu kolaylaştırır. Bununla birlikte yüzey etken maddelerin bozulmamasına yardımcı olur.

Koruyucular: Şampuanınızın yapısının bozulmaması için ilave edilir. Benzoik asit, salisilik asit ve parabenler bu grupta yer alır.

Diğer ilaveler: Saç rengini açan maddeler, koku maddeleri bu gruba girer.

Bu kimyasalların elbette hepsini ezberlemek mümkün değil. Ama etiket okuma alışkanlığı kazandıkça bu konudaki bilincinizin artacağına emin olabilirsiniz.

Kaynaklar:
http://www.chemistryviews.org/details/ezine/4007741/Shampoo_Science.html
http://europe.newsweek.com/science-shampoo-what-ingredients-mean-222524?rm=eu